Het emotionele en het cognitieve brein [1]

Onze hersenen kunnen worden onderverdeeld in twee grote delen: het binnenste deel dat het limbische of emotionele brein wordt genoemd en het andere deel in de laag, de schors erom heen, die in het latere verloop van de evolutie is ontstaan en daarom neocortex wordt genoemd.

De neocortex, die ook wel het cognitieve brein wordt genoemd, regelt ons bewustzijn, is rationeel en is gericht op de buitenwereld. Het emotionele brein regelt ons onderbewustzijn, zorgt voor onze emoties, is gericht op ons overleven in deze wereld en is nauw verbonden met ons lichaam. Deze twee delen werken heel nauw samen om als een geïntegreerd geheel te functioneren. Maar tegelijkertijd zijn ze ook heel verschillend in de manier waarop ze bijdragen aan onze levenservaringen en aan ons gedrag.

Het emotionele brein is volgens professor dr. David Servan-Schreiber [2] een commandopost, die continu allerlei informatie ontvangt van de verschillende delen van ons lichaam. Het emotionele brein reageert daarop door de fysiologische balans in ons lichaam opnieuw te reguleren, zodat er steeds een stabiel evenwicht blijft bestaan. Hormonen worden aangemaakt en naar specifieke delen verstuurd om daar de balans aan te passen. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor neurotransmitters en voor ons bloed. Onze bloeddruk, hartslag, ademhaling, zin in eten, seksuele behoeftes en onze slaap reageren dus allemaal op de signalen van het emotionele brein.

Professor dr. Servan-Schreiber stelt dat onze emoties misschien niets meer zijn dan de bewuste beleving van een groot aantal fysiologische reacties, waarmee de activiteiten van onze biologische lichaamssystemen door ons emotionele brein worden bewaakt en continu worden aangepast. Je zou daarom goed kunnen zeggen dat het emotionele brein een intiemere verstandhouding heeft met het lichaam dan het heeft met het cognitieve brein. En om die reden is het dus vaak gemakkelijker om toegang te krijgen tot je emoties via het lichaam dan via taalgebruik.

Achter je voorhoofd bevindt zich de prefrontale cortex, het deel van de neocortex dat bij mensen veel verder is ontwikkeld dan bij andere zoogdieren. Dit deel is verantwoordelijk voor aandacht, concentratie, taalgebruik, het maken van plannen, voor de bewuste controle van impulsen en instincten, voor de regulatie van sociale verhoudingen en voor moreel gedrag.

Informatie ontvangen uit de buitenwereld, wordt door beide delen van onze hersenen, het emotionele en het cognitieve brein, ongeveer gelijktijdig ontvangen en verwerkt. Daarbij kunnen beide samenwerken, maar ook met elkaar concurreren. Het resultaat bepaalt wat we voelen, hoe we in de wereld staan en hoe we omgaan met anderen om ons heen. Als er rivaliteit is tussen beide, in welke vorm dan ook, maakt dat ons ongelukkig. M.a.w. als ons normale bewustzijn iets wil, maar ons onderbewustzijn is het daar niet mee eens, vaak vanuit een gevoel van onveiligheid, dan worden we geregeerd door ons onderbewustzijn en zal wat we bewust willen ons vaak niet lukken. Maar als er samenwerking is tussen beide dan gebeurt het tegendeel en voelen we een innerlijke harmonie.

Het emotionele brein is primair gericht op de overleving van het individu. Op de achtergrond staat het op wacht om bij dreigend gevaar snel te reageren. Onder invloed van adrenaline onderbreekt het dan bepaalde activiteiten van het cognitieve brein, om zich met het hele brein volledig te concentreren op de overleving. Onder toenemende stresscondities reageert de prefrontale cortex steeds minder en verliest het de mogelijkheid om het gedrag te controleren. Reflexen en instinctieve reacties nemen het dan over, die sneller zijn en die de prioriteit krijgen als overleving op het spel staat. Als onze emoties te sterk worden, verliezen we de controle over onze voortdurende gedachtegang en handelen we niet meer in ons eigen lange termijn belang. Dan reageren we te emotioneel of zelfs irrationeel.

Brainspotting is een krachtige therapievorm die onmiddellijk inwerkt op de diepere hersenstructuren en het lichaam zonder dat het nodig is de hele tijd over problemen te spreken of ervaringen te analyseren.

Brainspotting  laat zich ook uitstekend integreren in - en combineren met diverse andere psychotherapeutische en lichamelijke behandelmethodes. Brainspotting kan een zeer nuttige aanvulling zijn op lichaamsgerichte therapieën zoals acupunctuur, biofeedback, fysiotherapie, haptonomie, chiropractie, enzovoort.

[1] De informatie in dit artikel komt grotendeels uit het boek "Uw brein als Medicijn" van professor Dr. David Servan-Schreiber.

[2] Dr. David Schreiber was professor in de klinische psychiatrie aan de Universiteit van Pittsburgh en voorzitter van Essentia Consulting, een organistatie die
stressmanagement ontwikkelt voor ziekenhuizen en ander instellingen. Professor Dr. Schreiber kreeg voor zijn werk diverse onderscheidingen.